Το πιο διάσημο και γεμάτο ιστορία φαράγγι της Κρήτης είναι το Φαράγγι της Σαμαριάς.

ο φαράγγι ξεκινά από το οροπέδιο του Ομαλού σε υψόμετρο μεγαλύτερο από 1200 μέτρα και κατηφορίζει σιγά-σιγά μέχρι την θάλασσα, στο χωριουδάκι της Αγίας Ρουμέλης. Έχοντας μήκος 18 περίπου χιλιόμετρα, είναι το μεγαλύτερο φαράγγι της Ευρώπης.

Ολόκληρη η περιοχή που περικλείει το φαράγγι έχει ανακηρυχτεί Εθνικός Δρυμός, τόσο για την φυσική ομορφιά, όσο και για την μοναδικότητα και σπανιότητα της χλωρίδας και της πανίδας. Όλα τα είδη φυτών και ζώων που ζουν στη περιοχή προστατεύονται και το κυνήγι, το κόψιμο φυτών, αλλά και ο υπερβολικός θόρυβος που μπορεί να τρομάξει τα ζώα, απαγορεύονται.

Το πιο χαρακτηριστικό είδος που ζει στο φαράγγι είναι το αγριοκάτσικο της Κρήτης το φημισμένο Κρι-Κρι που μπορεί να το δει κανείς σκαρφαλωμένο στις απότομες και απόκρημνες πλαγιές των Λευκών ορέων να πηδά από βράχο σε βράχο ή, αν είναι πολύ τυχερός, κοντά στο χωριό Σαμαριά, στο μέσο περίπου της όλης διαδρομής.

Το χωριό είναι ακατοίκητο από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, όταν ανακηρύχθηκε ο Εθνικός Δρυμός, αλλά καλά διατηρημένο, με σκοπό να ξεκουράζονται οι περιπατητές που διασχίζουν το φαράγγι και να βρίσκουν λίγο δροσερό νερό για να συνοδεύσουν το πρόχειρο φαγητό που έχουν προνοήσει να πάρουν μαζί τους και ίσως κάποια τουαλέτα.

Το μονοπάτι, με πολύ καλή σήμανση, οδηγεί ασφαλώς όλους του περιπατητές ως το τέλος, στη θάλασσα. Σε όλη τη διαδρομή υπάρχουν πολλά σημεία με πόσιμο νερό και τουαλέτες, αλλά όχι φαγητό. Οι καλά οργανωμένοι, με σωστά παπούτσια και ρούχα και κυρίως καπέλο και σωστό και σταθερό βηματισμό, μπορούν μέσα σε 6-10 ώρες, ανάλογα με το ρυθμό και τις στάσεις, να φτάσουν στην παραλία της Αγίας Ρουμέλης.

Το τελευταίο «εμπόδιο» και το πιο δύσκολο τμήμα της διαδρομής είναι τα τελευταία 3 χιλιόμετρα κάτω από τον καυτό ήλιο. Φτάνοντας όμως στην Αγία Ρουμέλη το καλύτερο που έχει κάποιος να κάνει είναι να βουτήξει στα δροσερά νερά και να ξεκουραστεί αρκετά πριν φύγει με το καραβάκι για το Λουτρό και τα Σφακιά ή τη Σούγια και την Παλαιόχωρα. Και ακόμα καλύτερη επιλογή είναι να προτιμήσει κάποιος μια ήσυχη και πανέμορφη διανυκτέρευση στο χωριό, αφού μετά την αναχώρηση και του τελευταίου καϊκιού με τους κουρασμένους περιπατητές επισκέπτες η Αγία Ρουμέλη γαληνεύει και προσφέρει στους τυχερούς (ή προνοήσαντες ;) επισκέπτες την απόλυτη ξεκούραση. Δωμάτια υπάρχουν αρκετά και καλό φαγητό στις πολλές ταβέρνες του χωριού.

Η πρόσβαση στο φαράγγι επιτρέπεται από τον Απρίλιο ή Μάιο έως τα τέλη του Οκτωβρίου, επειδή τις άλλες εποχές το ποτάμι είναι αρκετά ορμητικό και επικίνδυνο και υπάρχει και πιθανότητα κατολισθήσεων.

Βέβαια, αν κάποιος δεν νοιώθει αρκετά ικανός και γυμνασμένος για τη πλήρη διαδρομή μπορεί να ξεκινήσει από το τέλος, δηλαδή την Αγία Ρουμέλη και να φτάσει μέχρι το στενότερο σημείο που είναι οι Σιδερόπορτες και μετά να επιστρέψει, κάνοντας λιγότερα χιλιόμετρα και πιο ξεκούραστα, χάνοντας όμως όλη τη μαγεία και την άγρια ομορφιά του φαραγγιού.